Over deel 1- MICHAEL
Cristiano Melli, educatief adviseur van aus LICHT, vertelt over de drie delen van de operacyclus. Dit artikel behandelt deel 1: MICHAEL. In de loop van de komende maanden verschijnen de overige twee artikelen.
“Elke route naar het onmogelijke is mijn reisdoel.” (Karlheinz Stockhausen, oktober 1992) Een zoon uit een gezin dat wordt getroffen door veel leed: de moeder ondergaat euthanasie (of liever gezegd: wordt vermoord), een broertje sterft en de vader, een alcoholist, verdwijnt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Karlheinz Stockhausen wordt op 22 augustus 1928 geboren in het Duitse Mödrath. De jongen vertoont uitzonderlijke muzikale talenten, gaat naar het conservatorium en trekt tijdens zijn aards bestaan de wereld door, waarbij hij vreugde en verdriet van het leven beleeft door zijn muziek, totdat hij in het Licht wordt herenigd met het Hiernamaals. Dit fantastische traject slaat zowel op Stockhausen als op Michael, personage uit zijn reusachtige operacyclus LICHT – Die sieben Tage der Woche.
Oneindige spiraal
Stockhausens scheppende kracht en sterke intuïtie openden talloze wegen en vormden uiteindelijk de muziek tot wat zij in onze tijd, in elk genre is. Zijn oeuvre culmineert in LICHT, een muziekdrama bestaande uit één opera voor elke dag van de week, met een totale lengte van 29 uur. Hij werkte er onafgebroken aan tussen 1977 en 2004. De mystieke en muzikale aspiraties van LICHT blijken meteen al uit de personages die erin worden geschilderd. Aartsengel Michael is één geworden met Christus, God die mens is geworden. Eva is het vrouwelijk-menselijke, de minnares en moeder. En de gevallen engel Lucifer is de onontbeerlijke goddelijke tegenstander. Stockhausen put uit spirituele tradities en persoonlijke geloofsopvattingen; hij plaatst de archetypische hoofdpersonen in een oneindige spiraal van geboorte, liefde, verzoeking, dood en wedergeboorte. Op het toneel worden zij neergezet als instrumentalisten of zangers (tenor en trompet voor Michael, sopraan en bassethoorn voor Eva, bas en trombone voor Lucifer), waarbij elk personage een eigen melodie heeft, die zijn/haar aura personifieert.
Kosmische droom
Deze melodieën, die Stockhausen ‘formules’ noemt, ondergaan transformaties en interacties. Ze geven aan hoe de muzikale constructie van LICHT is opgebouwd uit spiralen en fractals, en zijn in de hele cyclus aanwezig: hetzij in hun oorspronkelijke vorm of uitgerekt, gecomprimeerd, versierd of teruggebracht tot kernformule. Zij bepalen de lengte van secties of scènes, dit alles ingegeven door Stockhausens ongeëvenaarde scheppende fantasie.
Aartsengel Michael
DONNERSTAG aus LICHT (‘Michaels opera’) vormt de basis voor deel 1 van aus LICHT. In de visionaire regie van Pierre Audi beleeft het publiek het vrijwel geheel autobiografische MICHAELs JUGEND, waarin de aartsengel naar de aarde komt om te leren en om het menselijk leven te ervaren. De tragedie van Michaels (en Stockhausens) jeugd is verweven met zijn ontdekken van de liefde door Maan-Eva, gevolgd door zijn toelatingsexamen voor het conservatorium, waarin de Engel de jury versteld doet staan als tenor, trompettist en danser, terwijl hij vertelt over zijn jonge jaren. In de volgende scène, MICHAELs REISE UM DIE ERDE, reist de jonge zoon van God als trompettist de wereld door. Hij herontdekt Eva, wordt bespot en gekruisigd, waarna hij met haar ten hemel stijgt, in een muzikale reis van een fijnzinnige en toch krachtige klank-alchemie. Deze kern wordt omgeven door MICHAELs GRUSS en MICHAELs ABSCHIED, en als in een toegift laten de UNSICHTBARE CHÖRE hun goddelijke stemmen horen. De routes naar het onmogelijke waren Stockhausens reisdoelen. Hij was een groot pionier, en de wegen liggen open. We kunnen ons verheugen in zijn visioen wanneer we deze historische productie meemaken, wat een onvergetelijke indruk zal zijn. Het is werkelijk een unieke gelegenheid. Het onmogelijke is eindelijk mogelijk gemaakt. Een levensreis: onze bestemming vanuit LICHT.
